rangtelwoorden

Rangtelwoorden - Números ordinales

primer(o), -a	1e
segundo, -a	2e
tercer(o), -a	3e
cuarto, -a	4e
quinto, -a	5e
sexto, -a	6e
séptimo, -a/sétimo, -a	7e
octavo, -a	8e
noveno, -a	9e
décimo, -a	10e
undécimo, -a	11e
duodécimo, -a decimosegundo, -a	12e
decimotercer(o), -a	13e
decimocuarto, -a	14e
decimoquinto, -a	15e
decimosexto, -a	16e
decimoséptimo, -a	17e
decimoctavo, -a	18e
decimonoveno, -a decimonono, -a	19e
vigésimo, -a	20e
vigésimo, -a primer(o), -a	21e
vigésimo, -a segundo, -a	22e
vigésimo, -a tercer(o), -a	23e
vigésimo, -a cuarto, -a	24e
trigésimo, -a	30e
trigésimo, -a primer(o), -a	31e
cuadragésimo, -a	40e
quincuagésimo, -a	50e
sexagésimo, -a	60e
septuagésimo, -a	70e
octogésimo, -a	80e
nonagésimo, -a	90e
centésimo, -a	100e
millonésimo, -a	1000e

 

1e t/m 10e = primero hasta décimo

Rangtelwoorden worden minder gebruikt dan in het Nederlands. Meestal worden alleen de rangtelwoorden primero tot en met décimo gebruikt. De overige rangtelwoorden worden over het algemeen gebruikt in officiële taal.

 

 

Geslacht - Género

Rangtelwoorden gedragen zich als bijvoeglijke naamwoorden. Als zij horen bij een vrouwelijk woord, nemen ze de vrouwelijke vorm op –a aan.

• la segunda persona (de tweede persoon)

De rangtelwoorden primero en tercero verliezen de o als zij voor een mannelijk zelfstandig naamwoord enkelvoud staan:

• el primer año (het eerste jaar)
• el tercer piso (de derde verdieping)

maar

• la tercera planta (de derde verdieping)

Romeinse cijfers - Numeración romana

Siglos (eeuwen) worden aangegeven met een Romeins cijfer:

• el siglo III
  uitspraak: el siglo tres, el tercer siglo
  (de derde eeuw)

maar

• el siglo XVIII
  uitspraak: el siglo dieciocho
  (de achttiende eeuw)

 

Ook koningen, keizers, pausen ed. worden onderscheiden met Romeinse cijfers

• Felipe II
  uitspraak: Felipe segundo
• Juan XXIII
  uitspraak: Juan veintitrés

 

Breuken - Partitivos

 

una mitad	een helft
medio	een half
un tercio	een derde
dos tercios	twee derde
un cuarto	een vierde, een kwart
un quinto	een vijfde
cinco séptimos	vijf zevende
tres décimos	drie tiende

 

Ook gebruikt (in een niet-wiskundige zin)

• la tercera parte (het derde deel)
• la quinta parte  (het vijfde deel)

Breuken bestaan uit een hoofdtelwoord en een rangtelwoord. Wanneer er een zelfstandig naamwoord op volgt, wordt dit voorafgegaan door het voorzetsel 'de', behalve bij medio.

• dos tercios de la torta
  (twee derde van de taart)
• un cuarto de kilo <> medio kilo
  (een kwart kilo <>een halve kilo)

voor medio, -a (= half) wordt geen onbepaald lidwoord gebruikt:

• media hora (een half uur)

bij combinaties geldt de volgorde:

telwoord + zelfstandig naamwoord + breuk/deelgetal

• El niño tiene tres años y medio.
  (Het kind is drie en een half jaar.)
• Compro dos kilos y medio de melocotones.
  (Ik koop twee en een halve kilo perziken.)

Veelvouden en verzamelgetallen

 

Veelvouden staan meestal vóór het zelfstandig naamwoord, maar kunnen er ook achter staan:

• una doble ventaja, una ventaja doble (een dubbel voordeel)
• una triple fractura (een drievoudige breuk)

Verzamelnamen zijn:

• decena = tiental
• docena = dozijn
• gruesa (doce docenas) = gros
• quincena = 14(!) dagen
• veintena = twintigtal
• centenar = honderdtal
• millar = duizendtal
• millón = miljoen

Deze verzamelgetallen worden door middel van het voorzetsel de verbonden met het zelfstandig naamwoord:

• una docena de huevos  (een dozijn eieren)
• un millón de habitantes  (een miljoen inwoners)

Verzamelnamen geven vaak een niet exact aantal weer:

• un centenar de años (ongeveer honderd jaar)
• un millar de coches (een duizendtal auto's)

In plaats van centenar en millar worden ook cientos en miles gebruikt:

• cientas de cosas (honderden dingen)
• miles de personas (duizenden personen)