bijwoord
El adverbio
functies
Bijwoorden zeggen iets van een werkwoord, een bijvoeglijk naamwoord, een ander bijwoord of een hele zin. Zij geven aan:
de manier waarop:
- El público espera pacientemente.
(Het publiek wacht geduldig) - El ascensor funciona bien.
(De lift functioneert goed.)
de plaats waar:
- ¿Qué tienes ahí?
(Wat heb je daar?) - Allí, al otro lado, está el cine.
(Daar, aan de overkant, is de bioscoop.)
de plaats (in de vorm van een voorzetselbijwoord):
- Me siento delante en el coche.
(Ik ga in de auto voorin zitten.) - Aquí enfrente está la parada del autobús.
(Hier aan de overkant is de bushalte.)
het tijdstip waarop:
- Ahora no tengo ganas.
(Nu heb ik geen zin.) - Entonces lo supe.
(Toen kwam ik het te weten.)
de graad waarin:
- El tiempo es bastante bueno.
(Het weer is tamelijk goed.) - El problema es enormemente complicado.
(Het probleem is enorm gecompliceerd.)
vormen
Veel bijwoorden worden gevormd door -mente achter de vrouwelijke vorm van het bijvoeglijk naamwoord te plaatsen:
- Felizmente llegó a tiempo.
(Gelukkig kwam hij op tijd.) - Probablemente no pasará nada.
(Waarschijnlijk zal er niets gebeuren.) - El hombre anda muy tranquilamente. (De man loopt ergens rustig).
Bijwoorden op -mente worden uitgesproken alsof het twee woorden zijn, met een klemtoon op het grondwoord én een klemtoon op -mente. Wordt het oorspronkelijke woord geschreven met een klemtoonteken, dan wordt dat ook geschreven op het bijwoord; zo is van het bijvoeglijk naamwoord común (=gewoon) het bijwoord comúnmente (=gewoonlijk) afgeleid.
Sommige bijwoorden hebben de vorm van het bijvoeglijk naamwoord mannelijk enkelvoud: temprano, alto, bajo, pronto, recio, caro, barato.
- La anciana habla muy bajo. (De oude vrouw praat heel zachtjes.)
- Miriam se levanta muy temprano. (Miriam staat heel vroeg op.)
Een aantal bijwoorden kan twee vormen aannemen: de vorm -mente naast de vorm van het bijvoeglijk naamwoord mannelijk enkelvoud.
- Todo ha pasado muy rápidamente.
- Todo ha pasado muy rápido. (Alles is heel snel gebeurd.)
bijwoordelijke combinaties
In het Spaans bestaan veel bijwoordelijke combinaties: samenstellingen van twee bijwoorden, een voorzetsel plus een bijwoord, e.d.
| abajo | beneden |
|
adonde |
waarheen (betrekkelijk bijwoord) |
|
¿adónde? |
waarheen (vragend bijwoord) |
| afuera | naar buiten |
| ahora mismo | nu meteen, zo dadelijk |
| a la larga | op den duur |
| a lo largo | in de lengte |
| a la vez | tegelijkertijd |
| a mediados | halverwege |
| a menudo | vaak |
| a tiempo | op tijd |
| a todo costa | per se; tot iedere prijs |
| a veces | soms |
| al contrario | integendeel |
| al principio | in het begin |
| alguna vez | soms |
| anteayer | eergisteren |
| antes de nada | als eerste |
| antes que nada | bovenal |
| aquí al lado | hiernaast |
| aquí enfrente | hiertegenover |
| aquí mismo | precies hier |
| alguna vez | een keer |
| atrás | achter(aan), achteruit |
| ¿cada cuánto (tiempo)? | hoe vaak? |
| cada tanto | zo nu en dan |
| casi de inmediato | bijna meteen |
| cerca de aquí | hier ergens, hier vlakbij |
|
¿cómo de bien? (schrijftaal) |
hoe goed? |
| con el tiempo | mettertijd, op den duur |
| cuanto antes | zo snel mogelijk |
| ¿cuán bien? | hoe goed? |
| de aquí para allá | van hier naar daar |
| de inmediato | meteen, onmiddellijk |
| de menos | te weinig |
| de prisa, deprisa | haastig |
| de pronto | ineens |
| de repente | plotseling |
| de todos modos | in ieder geval |
| de vez en cuando | zo nu en dan |
| dentro de poco | binnenkort |
| desde entonces | sindsdien |
| después | daarna |
| detrás | erachter, achterin |
| en alguna parte | ergens |
| en cambio | daarentegen |
| en ocasiones | soms, bij gelegenheid |
| en primer lugar | op de eerste plaats |
| en seguida | onmiddellijk |
| en serio | in ernst, serieus |
| en total | kortom |
| en vano | tevergeefs |
| hoy mismo | vandaag nog |
| lo antes posible | zo snel mogelijk |
| más o menos | min of meer |
| más que nunca | meer dan ooit |
| muchas veces | vaak |
| otra vez | nogmaals |
| pasado mañana | overmorgen |
| pocas veces | soms |
| poco a poco | langzamerhand |
| por ahora | voorlopig |
| por aquí | hier ergens |
| por este lado | hierlangs |
| por lo pronto | voorlopig |
| por primera vez | voor het eerst |
| por ejemplo | bijvoorbeeld |
| por poco | bijna |
| por separado | afzonderlijk, apart |
|
primeramente |
eerst |
| raras veces | zelden |
| una vez | eens |
| varias veces | verscheidene malen |
| ya no | niet meer |
bijwoorden van plaats en tijd
| ¿adónde? | waarheen? |
| antes | vroeger |
| afuera | buiten |
| allá | daar |
| alrededor de | omstreeks, ongeveer |
| apenas | nauwelijks |
| aquí | hier |
| arriba | boven |
| abajo | beneden |
| cerca | vlakbij |
| donde | waar (betrekkelijk bijwoord) |
| ¿dónde? | waar? (vragend bijwoord) |
| delante | voorop; aan de voorkant |
| dentro | binnen, erin, binnenin |
| después | daarna, later |
| detrás | achteraan, achterin |
| enfrente | aan de overkant |
| lejos | ver |
| nunca | nooit |
| pronto | spoedig |
NB Deze bijwoorden krijgen in combinatie met het voorzetsel de de functie van een voorzetsel en worden in het Nederlands vaak iets anders vertaald.
bijvoorbeeld:
-
La iglesia está enfrente del ayuntamiento. (De kerk is tegenover het stadhuis.)
-
La iglesia está enfrente. (De kerk is aan de overkant.)
bijwoorden in het Nederlands, werkwoordconstructies in het Spaans
| acabar de + infinitief | zojuist |
| gustar + infinitief | graag |
| dejar de + infinitief | niet meer |
| no tardar en + infinitief | spoedig |
| seguir+ gerundio | nog steeds |
| soler + infinitief | meestal |
| volver a + infinitief | weer |
| hace + hoeveelheid tijd | (hoeveelheid tijd) geleden |
reciente, recientemente, recién
Bij het bijvoeglijk naamwoord reciente (recent) hoort het bijwoord recientemente (onlangs).
- Esta es una foto reciente.
Dit is een recente foto. (bijvoeglijk naamwoord) - Esto se ha instalado recientemente.
Dit is onlangs geïnstalleerd. (bijwoord) - Esto ha sucedido recientemente.
Dit is recentelijk gebeurd. (bijwoord)
Recientemente wordt ingekort tot recién vóór een voltooid deelwoord/bijvoeglijk naamwoord.
- Un bebé recién nacido.
Een pas geboren baby. - Los (novios) recién casados.
Het pasgetrouwde stel.
muy, tan, mucho, tanto
muy (= zeer, erg) en tan (zo) worden gebruikt voor een bijvoeglijk naamwoord of bijwoord:
- Este café está muy rico.
(Deze koffie is erg lekker.) - Valencia no es tan grande como Barcelona.
(Valencia is niet zo groot als Barcelona.)
mucho (= zeer, erg, veel) en tanto (zoveel) worden gebruikt bij een zelfstandig naamwoord, werkwoord, bijvoeglijk naamwoord of bijwoord in de vergrotende trap:
- Mi vecino trabaja mucho.
(Mijn buurman werkt veel.) - Mi vecino es mucho mayor que yo.
(Mijn buurman is veel ouder dan ik.) - Mi moto ya no hace tanto ruido.
(Mijn brommer maakt niet meer zoveel lawaai.) - Me gusta mucho el café.
(Ik houd erg van koffie.)
NB De combinatie muy mucho is onjuist.
In antwoorden op vragende zinnen wordt mucho gebruikt, als het bijvoeglijk naamwoord of bijwoord niet wordt herhaald.
- - ¿Estás (muy) contento?
- Sí, mucho.
opeenvolging van bijwoorden
Bij een opeenvolging van bijwoorden eindigend op -mente behoudt enkel het laatst gebruikte de volledige vorm; elders wordt -mente weggelaten en blijft alleen het vrouwelijk enkelvoud van het adjectief over.
- Inspira rápida y profundamente.
(Adem snel en diep in.)
Help | Contact | Instellingen |
Martin van Toll Producties
in samenwerking met
