bijwoord
El adverbio
functies
Bijwoorden zeggen iets van een werkwoord, een bijvoeglijk naamwoord, een ander bijwoord of een hele zin. Zij geven aan:
de manier waarop:
- El público espera pacientemente.
(Het publiek wacht geduldig) - El ascensor funciona bien.
(De lift functioneert goed.)
de plaats waar:
- ¿Qué tienes ahí?
(Wat heb je daar?) - Allí, enfrente, está el cine.
(Daar, aan de overkant, is de bioscoop.)
het tijdstip waarop:
- Ahora no tengo ganas.
(Nu heb ik geen zin.) - Entonces lo supe.
(Toen kwam ik het te weten.)
de graad waarin:
- El tiempo es bastante bueno.
(Het weer is tamelijk goed.) - El problema es enormemente complicado.
(Het probleem is enorm gecompliceerd.)
vormen
Veel bijwoorden worden gevormd door -mente achter de vrouwelijke vorm van het bijvoeglijk naamwoord te plaatsen:
- Felizmente llegó a tiempo.
(Gelukkig kwam hij op tijd.) - Probablemente no pasará nada.
(Waarschijnlijk zal er niets gebeuren.) - El hombre anda muy tranquilamente. (De man loopt ergens rustig).
Bijwoorden op -mente worden uitgesproken alsof het twee woorden zijn, met een klemtoon op het grondwoord én een klemtoon op -mente. Wordt het oorspronkelijke woord geschreven met een klemtoonteken, dan wordt dat ook geschreven op het bijwoord; zo is van het bijvoeglijk naamwoord común (=gewoon) het bijwoord comúnmente (=gewoonlijk) afgeleid.
Sommige bijwoorden hebben de vorm van het bijvoeglijk naamwoord mannelijk enkelvoud: temprano, alto, bajo, pronto, recio, caro, barato.
- La anciana habla muy bajo. (De oude vrouw praat heel zachtjes.)
- Miriam se levanta muy temprano. (Miriam staat heel vroeg op.)
Een aantal bijwoorden kan twee vormen aannemen: de vorm -mente naast de vorm van het bijvoeglijk naamwoord mannelijk enkelvoud.
- Todo ha pasado muy rápidamente.
- Todo ha pasado muy rápido. (Alles is heel snel gebeurd.)
bijwoordelijke combinaties
In het Spaans bestaan veel bijwoordelijke combinaties: samenstellingen van twee bijwoorden, een voorzetsel plus een bijwoord, e.d.
| abajo | beneden |
|
adonde |
waarheen (betrekkelijk bijwoord) |
|
¿adónde? |
waarheen (vragend bijwoord) |
| afuera | naar buiten |
| ahora mismo | nu meteen, zo dadelijk |
| a la larga | op den duur |
| a lo largo | in de lengte |
| a la vez | tegelijkertijd |
| a mediados | halverwege |
| a menudo | vaak |
| a tiempo | op tijd |
| a todo costa | per se; tot iedere prijs |
| a veces | soms |
| al contrario | integendeel |
| al principio | in het begin |
| alguna vez | soms |
| anteayer | eergisteren |
| antes de nada | als eerste |
| antes que nada | bovenal |
| aquí al lado | hiernaast |
| aquí enfrente | hiertegenover |
| aquí mismo | precies hier |
| alguna vez | een keer |
| atrás | achter(aan), achteruit |
| ¿cada cuánto (tiempo)? | hoe vaak? |
| cada tanto | zo nu en dan |
| casi de inmediato | bijna meteen |
| cerca de aquí | hier ergens, hier vlakbij |
|
¿cómo de bien? (schrijftaal) |
hoe goed? |
| con el tiempo | mettertijd, op den duur |
| cuanto antes | zo snel mogelijk |
| ¿cuán bien? | hoe goed? |
| de aquí para allá | van hier naar daar |
| de inmediato | meteen, onmiddellijk |
| de menos | te weinig |
| de prisa, deprisa | haastig |
| de pronto | ineens |
| de repente | plotseling |
| de todos modos | in ieder geval |
| de vez en cuando | zo nu en dan |
| dentro de poco | binnenkort |
| desde entonces | sindsdien |
| después | daarna |
| detrás | erachter, achterin |
| en alguna parte | ergens |
| en cambio | daarentegen |
| en ocasiones | soms, bij gelegenheid |
| en primer lugar | op de eerste plaats |
| en seguida | onmiddellijk |
| en serio | in ernst, serieus |
| en total | kortom |
| en vano | tevergeefs |
| hoy mismo | vandaag nog |
| lo antes posible | zo snel mogelijk |
| más o menos | min of meer |
| más que nunca | meer dan ooit |
| muchas veces | vaak |
| otra vez | nogmaals |
| pasado mañana | overmorgen |
| pocas veces | soms |
| poco a poco | langzamerhand |
| por ahora | voorlopig |
| por aquí | hier ergens |
| por este lado | hierlangs |
| por lo pronto | voorlopig |
| por primera vez | voor het eerst |
| por ejemplo | bijvoorbeeld |
| por poco | bijna |
| por separado | afzonderlijk, apart |
|
primeramente |
eerst |
| raras veces | zelden |
| una vez | eens |
| varias veces | verscheidene malen |
| ya no | niet meer |
bijwoorden van plaats en tijd
| ¿adónde? | waarheen? |
| antes | vroeger |
| afuera | buiten |
| allá | daar |
| alrededor de | omstreeks, ongeveer |
| apenas | nauwelijks |
| aquí | hier |
| arriba | boven |
| abajo | beneden |
| cerca | vlakbij |
| donde | waar (betrekkelijk bijwoord) |
| ¿dónde? | waar? (vragend bijwoord) |
| delante | voorop; aan de voorkant |
| dentro | binnen, erin, binnenin |
| después | daarna, later |
| detrás | achteraan, achterin |
| enfrente | aan de overkant |
| lejos | ver |
| nunca | nooit |
| pronto | spoedig |
NB Deze bijwoorden krijgen in combinatie met het voorzetsel de de functie van een voorzetsel en worden in het Nederlands vaak iets anders vertaald.
bijvoorbeeld:
-
La iglesia está enfrente del ayuntamiento. (De kerk is tegenover het stadhuis.)
-
La iglesia está enfrente. (De kerk is aan de overkant.)
bijwoorden in het Nederlands, werkwoordconstructies in het Spaans
| acabar de + infinitief | zojuist |
| gustar + infinitief | graag |
| dejar de + infinitief | niet meer |
| no tardar en + infinitief | spoedig |
| seguir+ gerundio | nog steeds |
| soler + infinitief | meestal |
| volver a + infinitief | weer |
| hace + hoeveelheid tijd | (hoeveelheid tijd) geleden |
reciente, recientemente, recién
Bij het bijvoeglijk naamwoord reciente (recent) hoort het bijwoord recientemente (onlangs).
- Esta es una foto reciente.
Dit is een recente foto. (bijvoeglijk naamwoord) - Esto se ha instalado recientemente.
Dit is onlangs geïnstalleerd. (bijwoord) - Esto ha sucedido recientemente.
Dit is recentelijk gebeurd. (bijwoord)
Recientemente wordt ingekort tot recién vóór een voltooid deelwoord/bijvoeglijk naamwoord.
- Un bebé recién nacido.
Een pas geboren baby. - Los (novios) recién casados.
Het pasgetrouwde stel.
muy, tan, mucho, tanto
muy (= zeer, erg) en tan (zo) worden gebruikt voor een bijvoeglijk naamwoord of bijwoord:
- Este café está muy rico.
(Deze koffie is erg lekker.) - Valencia no es tan grande como Barcelona.
(Valencia is niet zo groot als Barcelona.)
mucho (= zeer, erg, veel) en tanto (zoveel) worden gebruikt bij een zelfstandig naamwoord, werkwoord, bijvoeglijk naamwoord of bijwoord in de vergrotende trap:
- Mi vecino trabaja mucho.
(Mijn buurman werkt veel.) - Mi vecino es mucho mayor que yo.
(Mijn buurman is veel ouder dan ik.) - Mi moto ya no hace tanto ruido.
(Mijn brommer maakt niet meer zoveel lawaai.) - Me gusta mucho el café.
(Ik houd erg van koffie.)
NB De combinatie muy mucho is onjuist.
opeenvolging van bijwoorden
Bij een opeenvolging van bijwoorden eindigend op -mente behoudt enkel het laatst gebruikte de volledige vorm; elders wordt -mente weggelaten en blijft alleen het vrouwelijk enkelvoud van het adjectief over.
- Inspira rápida y profundamente.
(Adem snel en diep in.)
Help | Contact | Instellingen |
Martin van Toll Producties
in samenwerking met
