vaste combinaties

 

Net zoals in het Nederlands zijn er in het Spaans veel bijwoordelijke uitdrukkingen en werkwoorden met een vast voorzetsel. Hier volgt een selectie waarin het Spaans juist verschilt van het Nederlands qua voorzetsel of qua vorm.

 

 

vaste combinaties met het voorzetsel 'a'

 

a caballo	te paard
a ciegas	blindelings
a X metros	over X meter
a corto plazo	op korte termijn
a cualquier hora	om het even wanneer, altijd, dag en nacht
a destiempo	ongelegen, op het verkeerde moment
a escondidas	heimelijk
a estas horas	om deze tijd
a favor de	ten gunste van
a finales de	eind (maand, jaar)
a gusto	naar zijn zin
a pie	te voet
a la derecha	rechts
a la izquierda	links
a la mesa	aan (de) tafel
al sol	in de zon
a la sombra	in de schaduw
a la vez	tegelijk
a las tres	om drie uur
a la vuelta (de la esquina)	om de hoek
a lo largo de	in de loop van
a lo lejos	in de verte
a lo mejor	misschien
a lo menos (por) lo menos	op zijn minst
a los diez años	op tienjarige leeftijd
a los dos días	na twee dagen
a los ojos	in de ogen
a mano	met/bij de hand
a medianoche	om middernacht
a/al mediodía	om twaalf uur 's middags
a mediados de	midden, halverwege (maand, jaar)
a mi gusto	naar mijn smaak
a mi juicio	naar mijn mening
a mi parecer	naar mijn mening
a oscuras	in het donker
a pie	te voet
a principios de	begin (maand, jaar)
a salvo	in veiligheid
a sus anchas	op zijn gemak
a tiempo	op tijd
a tientas	op de tast
a ver	eens zien
al ataque	ten aanval
al día, al tanto	op de hoogte
al día siguiente	op de volgende dag
al lado; aquí al lado	naast; hiernaast
al mejor precio	voor de beste prijs
al mismo tiempo	tegelijkertijd
al poco de	kort nadat
al salir	bij het weggaan
al sol	in de zon
al tanto, al día	op de hoogte (zijn)
alrededor de	rondom; omstreeks
amor al arte	liefde voor de kunst
a un tiro de piedra	op een steenworp
bienvenido, -a a	welkom in/bij
cara a cara	oog in oog, 'face to face'
derecho a	recht op
dispuesto, -a  a	bereid om
ir de compras	boodschappen gaan doen
jugar (ue) al balón	een balspel doen
miedo a/de	angstig/bang voor
oler (ue) a	ruiken na
por dos a cero	met 2-0 (winnen)
vuelta al mundo	reis om de wereld

 

N.B. In een aantal gevallen dient a om het lijdend voorwerp aan te duiden. Er is dan vrijwel altijd sprake van een verwijzing naar één of meerdere bepaalde personen.

• ¿Conoces al novio de Paquita? (Ken je de vriend van Paquita?)

Heeft de spreker geen concrete persoon in gedachten, dan is het gebruik niet geoorloofd.

• La tienda busca vendedores. (De winkel zoekt verkopers.)

 

vaste combinaties met het voorzetsel 'con'

 

con este tiempo	bij dit weer
conmigo, contigo, consigo	met mij, met jou, bij zich
cuidado con	opgepast met
dar con	vinden; toevallig tegenkomen/ontmoeten
estar enfadado, -a con	boos zijn op
junto con	samen met
ojo con	kijk uit voor
vivir con una  persona	wonen bij/met
con solo + infinitief	door eenvoudigweg te + infinitief

 

vaste combinaties met het voorzetsel 'desde'

 

desde el año pasado	sinds vorig jaar
desde las cuatro	vanaf vier uur
desde hace X meses hace X meses que	sinds
desde los cuatro años	vanaf zijn/haar vierde jaar
desde pequeño	van jongsaf aan

 

 

vaste combinaties met het voorzetsel 'de'

 

a la derecha de	rechts van
a la izquierda de	links van
antes de	vóór (tijd)
capaz de	geschikt voor
de buena gana	graag, goedschiks
de camino	onderweg
de día	overdag
de entrada	van meet af aan
de fiesta	in feeststemming; in feestmodus
de la mano	hand in hand
de moda	in de mode
de noche	's nachts
de pequeño	als klein kind
de una vez	ineens
delante de	voor (plaats)
del brazo	bij de arm
dentro de poco	binnenkort
de pie	staande
de puntillas	op de tenen
después de	na
difícil de (pronunciar)	moeilijk (uit te spreken)
enfrente de	tegenover
estar contento de	tevreden zijn met
estar de acuerdo	akkoord gaan
estar de pie(s)	staan
estar de moda	in de mode zijn
estar de vacaciones en	op vakantie zijn in
estar harto de	beu zijn te
fácil/difícil de entender	makkelijk/moeilijk te begrijpen
ir de	gaan over; handelen over
ir de vacaciones a	op vakantie gaan naar
ir de copas	gaan stappen
un poco de	een beetje (van)
la ciudad de X	de stad X
tener ganas de	zin hebben in
trabajar de	werken als
tras de	na (tijd)

 

NB

Anders dan in het Nederlands wordt het voorzetsel 'de' gebruikt om twee zelfstandige elementen (bijv. twee zelfstandige naamwoorden, een zelfstandig naamwoord met een werkwoord/zin) met elkaar te verbinden.

 

vaste combinaties met het voorzetsel 'en'

 

creer en	geloof hechten aan
Transport: en avión	met het vliegtuig
en autobús	met de bus
en barco	met de boot
en bici(cleta)	met de fiets
en casa	thuis
en camino	onderweg
en coche	met de auto
en metro	met de metro
en tren	met de trein
Andere  combinaties
en absoluto	hoegenaamd niet
en broma	voor de grap
en busca de	op zoek naar
en cambio	daarentegen
en cambio de	in ruil voor
en casa	thuis
en ganar	die gewonnen heeft
en el fondo	eigenlijk
en la comida	bij het eten
en la foto	op de foto
en la mesa	op de tafel
en la penumbra	in de schemering
en lugar de	in plaats van
en mi opinión	naar mijn mening
en otras palabras	met andere woorden
en pie	rechtop
en serio	serieus
en venta	te koop
estar en rojo	op rood staan
interesado, -a en	belangstelling hebbend voor
un retraso en	een vertraging bij
ser el primero, segundo, ... en salir, llegar	als eerste, tweede, ... vertrekken, aankomen, ...

 

 

vaste combinaties met het voorzetsel 'entre'

entre otros	met z'n allen
entre semana	door de week

 

vaste combinaties met het voorzetsel 'hacia'

hacia abajo	naar beneden
hacia afuera	naar buiten
hacia arriba	omhoog
hacia atrás	naar achteren
hacia delante	vooruit, naar voren

 

vaste combinaties met het voorzetsel 'para'

 

ir para los cuarenta	tegen de 40 lopen
no estar para bromas	niet in de stemming zijn voor grapjes
no sirve para nada	hij/zij deugt nergens voor
para atrás	naar achter
para mi gusto	naar mijn smaak
para su edad	voor zijn leeftijd
para Navidad	met Kerstmis

 

vaste combinaties met het voorzetsel 'por'

 

felicidades por	gefeliciteerd met
gracias por	bedankt voor
leer por encima	vluchtig doornemen, diagonaal lezen
loco por una cosa	gek op iets zijn
orgulloso por	trots op
perdona por llegar tarde	excuses dat ik zo laat ben
por adelantado	bij voorbaat
por aquí	hier ergens
por debajo (de)	onderdoor
por delante	voor de boeg
por el camino	onderweg
por encima	oppervlakkig; vluchtig; terloops
por la mañana	's ochtends
por la noche	's nachts
por la tarde	's middags
por lo menos	tenminste
por lo tanto	daarom
por (motivo de)	vanwege
por Navidad	met Kerstmis
por orden alfabético	in alfabetische volgorde
por si acaso	voor het geval dat; voor de zekerheid
por supuesto	vanzelfsprekend
por todas partes	overal
preguntar por	vragen naar
yo por mi parte	wat mij betreft

 

 

werkwoorden met vast voorzetsel

 

acabar de + infinitivo	zojuist ge ... hebben
acordarse (ue) de	zich iets herinneren
agradecer por	danken voor
amenazar con	dreigen met
aprender a + infinitivo	leren + infinitief
asistir a	bijwonen
avisar de	waarschuwen voor
bajar de	uitstappen
brindar por	toosten op
comenzar a + infinitivo	beginnen te
comenzar con + zelfst.nw.	beginnen met
confiar (í) en alguien	op iemand vertrouwen
contar (ue) con	rekenen op; beschikken over
constar de	bestaan uit
cruzar los dedos por	duimen voor
darle a alguien por	bij iemand een plotse belangstelling ontstaan voor
darse cuenta de	beseffen
decidirse a	(vast) besluiten om
dejar de + infinitivo	ophouden met ...
despedirse (i) de	afscheid nemen van
disponer de	beschikken over
dar por + participio/adjetivo	beschouwen als (+ voltooid deelwoord/bijv. nw.)
dudar de algo/alguien	twijfelen aan iets/iemand
dudar en + infinitivo	schromen om te, aarzelen om te
empezar a + infinitivo	beginnen te ...
enamorarse de estar enamorado, -a de	verliefd worden op verliefd zijn op
encargarse de	zorg dragen voor
esperar a alguien	op iemand wacht
estar para + infinitivo	op het punt staan te
estar por + infinitivo	'nog moeten ge... worden'
estar por + plaatsaanduiding	zich ergens (+ plaats) bevinden
faltar para	ontbreken tot
felicitar por	feliciteren met
gastar en	besteden aan
hablar de	praten over
insistir en	aandringen op
ir a + infinitief	gaan/zullen ...
ir (a) por algo	iets gaan halen/kopen; ergens voor gaan
ir de vacaciones a	met vakantie gaan naar ...
ir a ver a alguien a/en X	iemand gaan opzoeken in X
llamar la atención sobre	de aandacht vestigen op/vragen voor
llevar dinero encima	geld bij zich hebben
limitar con	grenzen aan
montar a caballo	paardrijden
montar en burro	op een ezel rijden
montar en bici, en moto, etc.	fietsen, motorrijden
no hay nada que hacer	er is niets te doen
ocuparse de	zorgen voor
optar a	dingen naar; solliciteren naar
optar por	kiezen voor
olvidarse de	helemaal  vergeten
oler (hue) a	ruiken naar
pagar por	betalen voor
parar de	stoppen met
participar de	delen in (de winst); (een mening) delen
participar en	deelnemen aan
pasar por	langskomen
pensar (ie) en	denken aan
ponerse a + infinitivo	beginnen te ...
preferir (ie) a	prefereren boven
preguntar por	vragen naar
preocuparse de (dedicar atención a)	zorgen voor, aandacht schenken aan
preocuparse por/con (tener en el pensamiento)	zich zorgen maken over, tobben over
quedar en ¿en qué quedamos?	afspreken (om) wat spreken we af?
quedar por hacer	nog veel moeten te doen hebben
quejarse de quejarse con/ante	klagen over klagen bij/ten overstaan van
referirse a (ie)	zinspelen op, doelen op
reírse (i) de	lachen om
sentarse en la mesa	aan tafel gaan zitten
servir (i) para	dienen voor/om
sobrevivir a (un accidente)	(een ongeluk) overleven
soñar (ue) con	dromen van/over
subir a	instappen
sufrir de	lijden aan
no tardar en	niet lang duren voor
tener a mano	bij de hand hebben
tener derecho a/de	recht hebben op
tener ganas de + inf.	zin hebben om te
tener miedo a/de	bang zijn voor
tirar de	trekken aan
trabajar de, como	werken als
vacunarse contra, por	zich laten inenten tegen
velar por	waken over
volver a + infinitivo	weer ...
votar por	stemmen voor
jugar al + (sport)	bij sporten met een bal, puck, shuttle e.d.
tratar de	gaan over; behandelen